De mensen hebben dit vergeten, maar jij moet het niet vergeten. Dit is mijn geheim, het is heel eenvoudig: Alleen met het hart krijg je kijk op iemand. Het wezenlijke is voor de ogen onzichtbaar.

Fragment uit: De kleine prins van Antoine de Saint-Exupéry​

​​

 

Het welzijn van de hond in dierondersteunende toepassingen: een hot issue! En terecht! Want wij mensen hebben met name in het afgelopen decennium besloten om voor honden en paarden een nieuwe baan te bedenken: die van therapiedier. Maar wat vindt het dier er nou eigenlijk zelf van? Honden hebben altijd een functie gehad voor mensen; voor de jacht, als bewaker en hoeder van huis en haard en het is nog niet eens zo heel lang geleden dat ze ook voor de trekkar stonden om lading voor ons voort te zeulen. Dankzij hun grootse hart en onvoorwaardelijke trouw en werklust hebben wij, mensen, later ook nog eens bedacht dat zij ons konden dienen als blindengeleidehond of ADL-hond. En dan nu “de therapiehond”.

 

In de Westerse samenleving heerst over het algemeen een antropocentrische houding ten opzichte van de natuur en de dieren. Menselijke belangen hebben de hoogste prioriteit. Ons welzijn, onze wensen zijn primair: die van de niet-menselijke wezens zijn per definitie secundair en alles in de natuur staat daarom ten dienste van mensen. Deze houding is historisch zo gegroeid en te verklaren uit onder andere overlevingsdrang en de sterke invloed van het christendom. Daarbij komt ook dat antropocentrisme lange tijd ondersteund is door een gevoel van superioriteit; vanwege ons rationele verstand en ons besef van moraal, van waarden en normen, voelden we ons lange tijd superieur ten opzichte van de natuur en de niet-menselijke wezens, waarin deze eigenschappen niet werden waargenomen. De natuur en de daarin levende dieren werden en worden vaak nog steeds als pure gebruiksobjecten beschouwd en benut voor eigen doeleinden(E. Elzinga, 2006). Door ons zo op te stellen, trekken wij eigenlijk een scheidslijn tussen mensen enerzijds en de natuur anderzijds. Geen verbondenheid maar afstand.

Maar intussen is er wel veel aan het veranderen…..Onderzoek heeft uitgewezen dat met name zoogdieren wel degelijk over emoties en gevoelens beschikken en ook geven sommige soorten blijk van verbazingwekkende vormen van intelligentie. Ook is moraliteit bij veel “hogere” diersoorten te vinden, zoals bijvoorbeeld in de zorg voor elkaar. En wat te zeggen van de huidige, immens grote milieuproblemen? Door de aarde te gebruiken voor ons eigen gewin zijn wij mensen grote verstoorders geworden van natuurlijke evenwichten in ecosystemen op aarde. Hoog tijd dus voor bewustzijn en verbondenheid met alles om ons heen: een ecologische visie. Want alles staat met alles in verbinding. Het leven, in al zijn aspecten, is als een stroom; een krachtige veranderlijke stroom die van alles teweegbrengt. Het leven is een dynamisch, veranderlijk proces, waarin verleden, heden en toekomst met elkaar in verbinding staan. Ieder leven is met een ander levend wezen verbonden. Wanneer mensen zich bewust zijn van het feit dat ze in verbinding staan met alles om zich heen, zijn ze in contact met zichzelf, maar ook met de natuur, de dingen en met anderen. Het is een dynamisch, wederkerig geheel, waarin objectiviteit en subjectiviteit met elkaar vervloeien. De directe relatie met alles om ons heen, de natuur, de dieren, de mensen en de dingen stelt ons in staat om het leven te voelen.

​

En nu weer terug naar de dieren, naar de therapiedieren in het bijzonder. Zijn ze blij met hun nieuwe functie, hun nieuwe baan? Ik denk dat deze vraag niet zo simpel en makkelijk te beantwoorden is. Ik denk dat een dier, een hond bijvoorbeeld, niet blij is met deze baan als hij enkel en alleen een doel moet dienen voor de mens. Het begeleiden van een hond in Animal Assisted Interventions is niet enkel een kwestie is van kijken naar hondengedrag en het lezen van hondentaal en daaruit conclusies trekken en wat dingen regelen voor je hond. Eigenlijk is dat de superieure, antropocentrische houding. Immers, wat is wijsheid, wat is waar? Hoeveel begrijpen wij, of denken wij eigenlijk te weten van honden? Wat vooral nodig is, naar mijn mening, is de bereidheid om open en nieuwsgierig te kijken. De verbinding aan te gaan. Er voor open te staan om de waardigheid van een ander levend wezen binnen te laten komen. Niet trainen, maar samen-zijn. Wanneer die houding er vooral  is, inclusief al het weten en niet-weten, dan denk is dat dieren, ook “therapiedieren”, veel blijer zijn. Want eigenlijk is het heel eenvoudig: wanneer je kijkt met je hart is er verbondenheid, ontvankelijkheid en respect. En wat vindt de therapiehond er nu zelf van? Ik weet het niet!

 

Laten we vooral nieuwsgierig blijven en ook kritisch durven en kunnen kijken naar ons eigen superieure menselijke handelen.

 

Namens Pets4Care,

​

Desiree van Veldhuizen,

​

Klinisch- en orthopedagoge

Haptotherapeute

Docent en trainer